A masz sumienie?
Jakiś czas temu opublikowałem artykuł “W prawdziwej wolności…”, w którym poruszyłem między innymi temat wolnej woli, odpowiedzialności czy sumienia, któremu poświęciłem zaledwie kilka linijek tekstu. Dzisiejszy artykuł będzie poniekąd dopowiedzeniem tamtych myśli, a może lepiej i trafniej to nazwać, próbą odpowiedzi na pytanie: “Czym jest sumienie?”
Sumienie – ale co to takiego?
Ile razy było tak, że przed jakimś wyborem, późniejszym rozważaniem konsekwencji, jakie przyniesie nasza decyzja, mieliśmy dziwne uczucie, jakby nasze wnętrze próbowało nam coś przekazać. Ile razy było tak, że czuliśmy w głębi siebie, że coś jest dobre a coś złe. Ile razy ten wewnętrzny głos powtarzał: “zrób to”, “nie rób tego”. Ile razy było tak, że po dokonaniu jakiegoś wyboru, czuliśmy się z nim źle, jakby nasze wewnętrzne JA stało przed sądem i było osądzane. Na myśl przychodzi mi teraz scena z bajek, kiedy to na ramionach bohatera pojawiał się aniołek a na przeciwległej stronie diabełek. Próbowali oni przekonać, postać do podjęcia jakiegoś czynu. Tym właśnie możemy nazwać sumienie, wewnętrznym głosem, który jest pewną wskazówką, światełkiem wskazującym nam odpowiednią drogę. Katechizm Kościoła Katolickiego mówi o sumieniu jako wewnętrznym sanktuarium Boga w Nas, Jego głosie.
“Sumienie jest najtajniejszym ośrodkiem i sanktuarium człowieka, gdzie przebywa on sam z Bogiem, którego głos w jego wnętrzu rozbrzmiewa” KKK 1776
To właśnie dzięki naszemu sumieniu czujemy odpowiedzialność za nasze decyzje, wybory. To właśnie dzięki niemu rozpoznajemy czy dany czyn jest słuszny moralnie bądź też nie. Sumienie możemy nazwać wewnętrznym sądem naszego ducha. Ale skąd pochodzi sumienie? Kto nam je dał? Myślę, że odpowiedź nasuwa się sama, ale warto zwrócić uwagę, czym nie jest sumienie.
Sumienie nie jest…
Sumienie nie jest głosem większości, sumienie nie jest dane nam od społeczeństwa. Wszelkie zasady, jakie mamy zapisane w sercu, nie są podyktowane od cywilizacji. Często w opinii publicznej panuje przekonanie, że jeśli większość popełnia jakiś czyn to jest on moralnie dobry, ale wcale tak nie jest i być nie musi. Od tego jest nasze sumienie, aby ukazało nam moralność danego czynu. Sumienie nie jest tym, co czujemy. Teraz ktoś może zapytać, skoro sumienie ma nam pomagać w podejmowaniu decyzji, jest odpowiedzialne za poczucie winy, to dlaczego nie jest tym co czujemy, to jak w końcu działa? I jest to jak najbardziej dobre pytanie, odpowiedź tkwi w słowie: roztropność. Nie możemy działać według uczucia, chwilowego impulsu, wiedząc, że coś jest moralnie złe, ponieważ to nie jest działanie w zgodzie z sumieniem, ale przeczy sumieniu.
„Sumienie moralne jest sądem rozumu, przez który osoba ludzka rozpoznaje jakość moralną konkretnego czynu.” KKK 1796
Ćwiczenie sumienia
Jeśli chcemy osiągać w czymś wyniki, musimy ćwiczyć, być konsekwentnym, nie ma innej drogi. Podobnie jest z sumieniem, je również musimy ćwiczyć, kształtować. Wychowanie sumienia jest zadaniem na całe życie. Dlaczego tak ważne jest wyćwiczenie tego wewnętrznego głosu? Czasami odczuwać możemy pewne rozdarcie wewnętrzne, kilka możliwości wyboru, nawet niekoniecznie dobrych. Spowodowane jest to wolną wolą człowieka i pewnym przywiązaniem do grzechu. Reasumując, niewychowane może zwodzić, może powodować, że coś będąc moralnie złym, wydawać nam się będzie tym dobrym. Dlatego tak ważne jest, zabrzmi to teraz trochę patetycznie, ale ważnym jest wejść w głąb siebie i odkryć ten właśnie głos. Formowanie sumienia powinno się rozpocząć od najmłodszych lat, początkowo przez rodziców a później przez nas samych. Uważam, że pomóc nam w tym mogą te cztery etapy, które pomogą nam przy podjęciu decyzji:
Etap I Analiza
Przed podjęciem wyboru powinniśmy przeanalizować całą sytuację, postarać się zebrać jak najwięcej informacji, przydatnych przy podjęciu decyzji. Rozważyć jakie konsekwencje będzie miała nasza decyzja, wady i zalety, z uwagą, że dobra decyzja nie przyniesie zła. To znaczy, że nie jest dopuszczalne, abyśmy czynili zło, z którego ma wyniknąć dobro. Powinniśmy zdać sobie sprawę, że nie zawsze Boża droga, ta najlepsza i najbardziej odpowiednia pokrywać się będzie z tą naszą.
Etap II Wybór
Przyszedł czas na wybór, czas na podjęcie decyzji. Warto zadać sobie pytanie: “Co Jezus zrobiłby na moim miejscu?”, “Czy to, co zrobię będzie tym, co chce ode mnie Bóg jako od Swego stworzenia?”. Prośmy Ducha Świętego, aby pomógł wybrać nam odpowiednią drogę, nie bójmy się modlitwy, która często brzmi tak bardzo banalnie i proście, ale prawdziwa potrafi działać cuda. To właśnie przez modlitwę, Bóg mówi do nas, uciekając od modlitwy, uciekamy od dialogu z Nim. Dlatego nie będzie możliwe podjąć dobrej decyzji, zgodnej z sądem moralnym w odłączeniu od Boga.
“Niekiedy człowiek spotyka się z sytuacjami, które czynią sąd moralny mniej pewnym i utrudniają decyzję. Powinien jednak zawsze szukać tego, co jest słuszne i dobre, oraz rozeznawać wolę Bożą wyrażoną w prawie Bożym.” KKK 1787
Etap III Wykonanie
Po wyborze odpowiedniej decyzji powinniśmy włączyć ją w nasze życie, czyli prościej mówiąc – wykonać. Warto kierować się Przykazaniami, nauką Kościoła, ale także odpowiedzialnością, bowiem to przez sumienie jesteśmy w stanie poznać odpowiedzialność.
Etap IV Sprawdzić ponownie
Po jakimś czasie spójrzmy na konsekwencje naszej decyzji, zróbmy pewną ewaluację, ocenę naszego wyboru. Zastanówmy się, czy wybraliśmy mądrze, czy podążamy w dobrą stronę. Jeśli nie, zawróćmy natychmiast.
Refleksja na dziś
Czy potrafię rozpoznać głos sumienia? Jak wygląda moje postępowanie? Co jest moim wyznacznikiem – głos Boga czy własne przekonania i zachcianki. Pamiętaj, analizuj swoje wybory, doszukuj się w nich wad i zalet. Podczas wyboru pomyśl, czy to, co uczynisz będzie tym, co Bóg chce od Ciebie, jako Swojego Stworzenia. Nie zapominaj o odpowiedzialności, która towarzyszy przy każdej decyzji, nie zapominaj również, aby ewoluować, myśleć nad wyborem i postawić sobie pytanie: “Czy wybrałem dobrze?”, ”Czy to, co robię, jest zgodne z moich sumieniem?”. Bóg poprzez sumienie pragnie Ci pomóc, ale nie przeskoczy Twojej wolnej woli, której nikt nie może naruszyć.
Rozważania Wielkopostne
Rozważania dostępny do pobrania w zakładce materiały.
Źródło:
„Okładka artykułu„
Rozważania Wielkopostne dostępne do pobrania w zakładce – Materiały
Redaktor naczelny, wydawca portalu verbumdei.pl. Student Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. Absolwent Szkoły Animatora Młodzieży Archidiecezji Poznańskiej. Działa w Stowarzyszeniu Doktryny Chrześcijańskiej, a także jest członkiem Poznańskiego Klubu Tygodnika Powszechnego.